Inleiding

De gemeentelijke heffingen zijn na de doeluitkeringen en de algemene uitkering uit het Gemeentefonds de belangrijkste bron van inkomsten. In de paragraaf Lokale heffingen doen wij verslag van:

• de geraamde inkomsten;
• het beleid ten aanzien van de lokale heffingen;
• de berekeningswijze van de gemeentelijke tarieven en welke beleidsuitgangspunten hieraan ten grondslag liggen;
• de ontwikkeling van de lokale lastendruk;
• het kwijtscheldingsbeleid.

Lokale heffingen

De lokale heffingen zijn met € 3,3 miljoen goed voor 21% van de gemeentelijke inkomsten in Baarle-Nassau. In onderstaand overzicht zijn de inkomsten voor de jaren 2017 tot en met 2019 weergegeven. Hierbij is een onderverdeling gemaakt in gebonden heffingen (aan te wenden voor doel) en ongebonden heffingen (vrij besteedbaar).

Ondanks het afschaffen van de hondenbelasting nemen de inkomsten uit lokale heffingen in 2019 met € 38.000 toe ten opzichte van 2018. Het verschil wordt voornamelijk veroorzaakt door de indexering van de gemeentelijke tarieven.

Gebonden heffingen

Bij de gebonden heffingen is kostendekkendheid het uitgangspunt. De gebruiker betaalt in principe de integrale kosten van de geleverde producten en diensten. Een meer dan kostendekkende heffing is niet toegestaan; daarentegen kunnen bestuurlijke overwegingen aanleiding zijn tot het vaststellen van lagere tarieven.

Het BBV schrijft voor dat gemeenten in de paragraaf lokale heffingen inzicht verschaffen in de berekeningswijze van de gemeentelijke tarieven. Naast de kosten op de betreffende taakvelden worden namelijk nog een aantal posten extracomptabel toegerekend aan de tarieven, zoals overhead, rente en BTW. Hieronder wordt achtereenvolgens ingegaan op de tariefberekeningen van de afvalstoffen-, de rioolheffing en de gemeentelijke leges.

Afvalstoffenheffing

De gemeente is verplicht om huishoudelijk afval op te halen. Van de opbrengst betaalt de gemeente de kosten voor het inzamelen en verwerken van restafval, gft-afval, plastic afval, klein chemisch afval, oud papier, glas en de exploitatie van de milieustraat.

Inwoners van Baarle-Nassau betalen een vast tarief per jaar, welke afhankelijk is van de soort en de grootte van de containers die ze in bezit hebben. De afvalstoffenheffing wordt geïncasseerd door Brabant Water.

De afvalstoffenheffing is een bestemmingsheffing, dit houdt in dat de geïnde gelden aangewend moeten worden voor het doel. Uitgangspunt in Baarle-Nassau is een 100% kostendekkende afvalstoffenheffing: de tarieven bewegen mee met de ontwikkeling van de toerekenbare kosten.
De voorziening Afvalstoffenheffing vormt de sluitpost van de exploitatie. De voorziening heeft een egaliserende functie, ze kan worden gebruikt om via het tarief te sparen voor grote uitgaven in de toekomst (onderhoud, vervanging) of om ongewenste schommelingen van het tarief op te vangen.
In onderstaande tabel is de exploitatieopzet van de afvalstoffenheffing 2019 afgezet tegen die van 2018.

De toerekenbare kosten voor de heffing zijn per saldo in 2019 met € 21.000 afgenomen ten opzichte van de primitieve begroting 2018. Belangrijkste reden hiervoor zijn de vervallen kapitaallasten als gevolg van het afblazen van het project wijziging inzamelingssysteem.

In de vorige begroting werd nog rekening gehouden met een jaarlijkse afroming van de egalisatievoorziening tot het gewenste niveau van € 100.000. Doordat bovengenoemd project geen doorgang vindt, komen de reeds gedane investeringsuitgaven direct ten laste van de exploitatie in 2018. Naar verwachting komt de egalisatievoorziening hierdoor onder het gewenste niveau. Verdere afroming is dan niet meer nodig. Om de voorziening weer op het gewenste niveau te krijgen, kunnen we de tarieven weer indexeren. In de begroting 2019 is rekening gehouden met een indexering van 1,5%.

In onderstaande tabel is het tariefvoorstel 2019 afgezet tegen het tarief 2018.

Rioolheffing

Voor de afvoer van afvalwater en de zuivering daarvan, heeft de gemeente de plicht om voor een goed werkend rioleringsstelsel te zorgen. Ook heeft de gemeente de zorgplicht om de grondwaterstand en de afvoer van hemelwater (regenwater) te beheren. Om al deze watertaken te bekostigen wordt er één belasting geheven, de rioolheffing.
De gemeentelijke watertaken gaan gepaard met relatief grote uitgaven en hebben een langjarige planning. In het verbreed gemeentelijk rioleringsplan 2012-2016 (verlengd t/m 2018) is het onderhoud aan het rioleringsstelsel voor de komende 85 jaar in kaart gebracht.

Voor de rioolheffing geldt een vast tarief per kubieke meter water dat vanuit het perceel van de belastingplichtige wordt afgevoerd. De rioolheffing is, evenals de afvalstoffenheffing, een bestemmingsheffing. Ook hier is een 100% kostendekkende heffing het uitgangspunt. In onderstaande tabel is de exploitatieopzet van de rioolheffing 2019 afgezet tegen die van 2018.

Uit de tabel valt af te lezen dat de rioolheffing in 2019 voor een bedrag van € 37.000 minder dan kostendekkend is. De toerekenbare kosten voor de heffing zijn per saldo in 2019 met € 4.000 toegenomen ten opzichte van de primitieve begroting 2018.

In de begroting 2018 is rekening gehouden met een jaarlijkse indexering van de opbrengsten met 0,1%. Het voorgestelde tariefscenario voor een kostendekkende heffing in het huidige VGRP gaat uit van een jaarlijkse indexering met 1,78%. Bij de besluitvorming is dit advies echter niet overgenomen, de huidige index is gebaseerd op de index GWW (Grond- Weg- en Waterbouw).

Deze lage indexering leidt tot jaarlijkse tekorten in de exploitatie van de rioolheffing. Ten behoeve van de sluitende exploitatie worden deze tekorten onttrokken aan de voorziening VGRP. Dit leidt er uiteindelijk toe dat de egalisatievoorziening in de meerjarenbegroting in de rode cijfers gaat lopen, wat niet is toegestaan. Om dit te voorkomen wordt het tarief in 2019 eenmalig verhoogd met 7,62%.

In onderstaande tabel wordt het tariefvoorstel 2019 afgezet tegen het tarief 2018.

Gemeentelijke leges

Retributies of rechten komen in vele vormen voor. Er is echter een grote gemene deler. Retributies worden geheven als de gemeente een dienst verleent aan een individu of een van haar bezittingen ter beschikking stelt. Voorbeelden van retributies zijn leges, markt- en standplaatsgelden en lijkbezorgingsrechten (grafrechten).

In 2017 zijn de werkprocessen achter titel 1 en 2 van de legesverordening geharmoniseerd tussen de drie ABG gemeenten. Dit heeft ertoe geleid dat in 2018 in alle drie de gemeenten dezelfde tarieven worden geheven voor de gemeentelijke dienstverlening op het gebied van burgerzaken en omgevingsvergunningen, enkele uitzonderingen daargelaten (met name het tarief bouwleges).
De drie gemeenten hebben echter nog geen afspraken gemaakt over het indexeren van de geharmoniseerde legestarieven. Om te voorkomen dat de tarieven vanaf 2019 weer uit elkaar gaan groeien wordt aan alle drie de ABG voorgesteld om de reeds geharmoniseerde tarieven met 2,4% te indexeren. Dit percentage is gekoppeld aan het inflatiecijfer voor 2019 van het gemeentefonds. Voor de overige tarieven geldt de 3% index zoals deze is opgenomen in de perspectiefnota.

Er is voor 2019 geen kostendekkendheidanalyse opgesteld. Uit analyses uit voorgaande jaren is gebleken dat de tarieven onder het kostendekkende niveau zitten. In 2019 zetten wij stappen om de berekening van de kostendekkendheid voor retributies structureel in te bedden in de Planning & Control cyclus. De resultaten worden naar verwachting voor het eerst zichtbaar in de begroting 2020.

Ondanks de indexering van de tarieven is in de begroting rekening gehouden met € 24.000 lagere inkomsten, als gevolg van de lagere uitgifte van reisdocumenten door de langere geldigheidsduur.

Vrij besteedbare heffingen

De ongebonden heffingen zijn een belangrijk politiek instrument en maken integraal onderdeel uit van het gemeentelijk (belasting-)beleid. De heffingsinkomsten zijn in principe vrij besteedbaar.

In de perspectiefnota 2019 is opgenomen dat in de begroting rekening wordt gehouden met een jaarlijkse stijging van de belastingopbrengsten met 3%.

Onroerende zaakbelasting

Inwoners betalen onroerendezaakbelasting (OZB) als zij op 1 januari van een belastingjaar eigenaar zijn van een woning of gebruiker en/of eigenaar van een niet-woning. De OZB is gebaseerd op de WOZ-waarde op 1 januari van het voorgaande jaar.

De gemeente heeft bij het jaarlijks vaststellen van het tarief voor de OZB beleidsvrijheid. Hierbij wordt vanuit het Rijk wel een voorwaarde gesteld: de jaarlijks opnieuw vast te stellen macronorm. De macronorm voor de OZB is voor 2019 vastgesteld op 4%. Dit wil zeggen dat de totale inkomsten uit OZB voor heel Nederland niet meer mogen stijgen dan 4% ten opzichte van 2018. Er zijn geen sancties op gemeentelijk niveau, wel op landelijk niveau. Denk hierbij aan het doorvoeren van een verlaging van het macrobudget voor de algemene uitkering.

De gemeente bepaalt de OZB-aanslag op basis van de getaxeerde waarde van de onroerende zaak (de WOZ-waarde). Deze waarderingsgrondslag wordt jaarlijks middels hertaxatie, volgens de regels in de Wet Waardering Onroerende Zaken (Wet WOZ), vastgesteld. Het beleid tot nu toe is altijd geweest dat de OZB-opbrengst niet beïnvloed wordt door de hertaxaties van het onroerend goed. Met andere woorden: als de totale waarde van het onroerend goed daalt, als gevolg van lagere taxatiewaarden, zullen de OZB-tarieven extra stijgen zodat de totale opbrengst gelijk blijft. Net als in voorgaande jaren is ook voor 2019 dit beleidsuitgangspunt gehanteerd.

Voorstel tarieven 2019

De WOZ waardering is ten tijde van het opstellen van deze begroting nog niet bekend, waardoor de tarieven nog niet berekend kunnen worden. De OZB-opbrengsten ten opzichte van 2018 stijgen met 3%. Een deel hiervan (1%) wordt gerealiseerd door een toename van het aantal woningen.

Toeristenbelasting

Voor personen die niet staan ingeschreven in de gemeente heffen wij een toeristenbelasting als zij blijven overnachten in een hotel, een pension of een ander vakantieonderkomen. Voor de toeristenbelasting zijn de houders van de hotels, pensions en campings belastingplichtig. Zij kunnen het tarief aan de toerist doorberekenen.

Naar aanleiding van het gevoerde overleg met de recreatieondernemers is het
tarief in 2018 extra verhoogd met de insteek het tarief tot en met 2020 ongewijzigd te laten.

Voorstel tarieven 2019

Forensenbelasting

Forensenbelasting wordt geheven op natuurlijke personen die, zonder in de gemeente hoofdverblijf te hebben, op meer dan 90 dagen van het belastingjaar voor zichzelf en/of hun gezin een gemeubileerde woning in de gemeente beschikbaar houden.

Voorstel tarieven 2019

Hondenbelasting

In lijn met het coalitieakkoord voor de bestuursperiode 2018-2022 en de perspectiefnota 2019-2022 wordt de hondenbelasting met ingang van 2019 afgeschaft.

Reclamebelasting

Deze belasting wordt geheven van elke ondernemer die een reclame-uiting heeft binnen de bebouwde kom van de gemeente Baarle-Nassau. De opbrengst van deze belasting wordt geheel aangewend ter bevordering van de lokale economie.

In Baarle-Nassau zijn 2 zones aangewezen waarbinnen de belastingplicht geldt. De belasting wordt berekend op basis van de WOZ-waarde van de bedrijfsvestiging. Tot een WOZ-waarde van € 150.000 geldt een vast tarief, daarboven wordt dit bedrag vermeerderd met een vast bedrag per € 1.000. De reclamebelasting bedraagt maximaal € 750,00 per vestiging.

Voorstel tarieven 2019

(*) met een maximumbedrag van € 750,00.

In afwijking van de overige ongebonden heffingen is bij de reclamebelasting geen index toegepast.

Precariobelasting

De precariobelasting wordt geheven van degenen die één of meer voorwerpen heeft in de openbare ruimte, zoals terrassen.

Voorstel tarieven 2019

Ontwikkeling van de lokale lastendruk

Jaarlijks brengt het Coelo (het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden) een Atlas van de lokale lasten uit. Daarin is op het vlak van de lokale lastendruk een vergelijking van alle Nederlandse gemeenten gemaakt. Uitgangspunt voor de berekening van de lokale lastendruk zijn de lasten OZB, afvalstoffenheffing en rioolheffing voor een gemiddeld meerpersoonshuishouden.
De volgende tabel geeft de meerjarige ontwikkeling van de lokale woonlasten weer voor de jaren 2017-2019:

.  Uitgangspunten berekening Baarle-Nassau:

• OZB: gemiddelde woningwaarde volgens COELO op waarde peildatum (2018 = € 264.000);
• Afvalstoffenheffing: meerpersoonshuishouden 2 losse 140 liter containers inclusief basistarief;
• Rioolheffing: waterverbruik meerpersoonshuishouden met een waterverbruik van

135 m³.

Kwijtscheldingen

Zoals binnen onze gemeente gebruikelijk bestaat de mogelijkheid om voor de aanslagen rioolheffing en afvalstoffenheffing jaarlijks een verzoek om kwijtschelding in te dienen. Personen die aan de voorwaarden voldoen (betrokkenen hebben geen vermogen en de betalingscapaciteit is te laag om de aanslag te betalen), kunnen door het indienen van een dergelijk verzoek voor één of beide heffingen kwijtschelding ontvangen. In de tariefberekeningen voor de afvalstoffen- en rioolheffing is rekening gehouden met de inkomstenderving door kwijtschelding.