Inleiding
In deze paragraaf wordt aandacht besteed aan de zogenoemde ‘verbonden partijen’ van de
gemeente Baarle-Nassau. Voor gemeenten geldt soms dat de optimale schaal waarop taken moeten
worden uitgevoerd niet overeenkomt met de schaal van de gemeente. Om die taken toch op het
daarvoor geëigende schaalniveau uit te kunnen voeren is een groot aantal samenwerkingsverbanden
tot stand gekomen.
Niet elk samenwerkingsverband is echter een verbonden partij. Met ‘verbonden partijen’ worden
rechtspersonen bedoeld waarin de gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft. Onder
bestuurlijk belang wordt verstaan: een zetel in het bestuur of het hebben van stemrecht. Met een
financieel belang wordt bedoeld dat de gemeente middelen ter beschikking heeft gesteld die ze kwijt
is in geval van faillissement van de verbonden partij en/of als financiële problemen bij de verbonden
partijen kunnen worden verhaald op de gemeente.
Uitgangspunt bij deelname in een Verbonden Partij is dat de samenwerking de gemeente kansen
biedt in het realiseren van de doelstellingen in de begroting. Bij een Verbonden Partij is de gemeente
enerzijds (mede) eigenaar van de rechtspersoon als ook klant van diezelfde partij. Dit kan wel eens
leiden tot conflictsituaties. Daarnaast staat de Verbonden Partij als rechtspersoon op afstand en is de
gemeentelijke invloed beperkter dan wanneer de beleidsuitvoering in eigen beheer wordt gedaan.
Dit brengt zowel bestuurlijke, politieke, alsmede financiële risico’s met zich mee. Het is dan ook zaak
om ervoor te zorgen dat de belangen van de gemeente Baarle-Nassau voortdurend worden
meegewogen in de besluitvorming van de Verbonden Partijen.
Deze paragraaf is om twee redenen van belang voor de raad. Op de eerste plaats voeren de
verbonden partijen vaak beleid uit dat de gemeente in principe ook zelf kan doen. De gemeente blijft
de uiteindelijke verantwoordelijkheid houden voor het realiseren van de beoogde doelstellingen van
de programma’s. Er blijft dus voor de raad nog steeds een kaderstellende en controlerende taak over
bij die programma’s. De tweede reden betreft de kosten - het budgettaire beslag - en de financiële
risico’s die de gemeente met de verbonden partijen kan lopen en de daaruit voortvloeiende
budgettaire gevolgen.
Kortom, het aangaan en onderhouden van contacten met verbonden partijen is van belang om af te
wegen wat de meest doelmatige manier is om een taak uit te voeren, welke manier de meeste
garantie geeft dat de taak wordt uitgevoerd zoals de gemeente voor ogen staat en op welke manier
de gemeente voldoende inhoudelijk en financieel inzicht heeft in het uitvoeren van een taak.
Aangezien het gaat om taken en activiteiten waartoe de raad de kaders uitzet, zijn deze afwegingen
voor de raad van belang.
Visie en beleidsvoornemens omtrent verbonden partijen
Samenwerkingsverbanden kunnen belangrijke voordelen opleveren met betrekking tot kosten,
doelmatigheid en kwaliteit van de te leveren producten. Individuele gemeenten zijn soms te klein om
kwalitatief goede producten tegen een acceptabele kostprijs te leveren. Samenwerking kan zich
uitstrekken over alle beleidsterreinen (programma’s) en op het gebied van de bedrijfsvoering. Een samenwerking kan diverse vormen aannemen (bijvoorbeeld: openbaar lichaam, gemeenschappelijke regeling,
centrumgemeente). Soms zijn verbonden partijen wettelijk voorgeschreven zoals de Veiligheidsregio en de Omgevingsdienst.
Voor het aangaan van een verbonden partij moet aan de volgende criteria worden
voldaan:
- Er is sprake van een publiek belang.
- Het publieke belang kan niet goed behartigd worden door middel van subsidies, regelgeving,
toezicht of het inkopen van diensten of producten.
- Een verbonden partij is de beste manier om de taken uit te voeren.
- De (financiële) risico’s die gepaard gaan met het aangaan van een verbonden partij staan in een
redelijke verhouding tot het te dienen publieke belang.
In 2015 is de Nota Verbonden Partijen vastgesteld. Deze nota bevat 6 kaderstellende spelregels die
er op zijn gericht om het proces van sturing, beheersing, verantwoorden en toezicht van verbonden
partijen te verbeteren. De spelregels betreffen: informatievoorziening, bestuurlijke
verantwoording en vertegenwoordiging, zitting nemen in dagelijks bestuur, actieve ondersteuning
door de ambtelijke organisatie, zienswijze begroting en kennisname jaarrekening, het aangaan van
Verbonden Partijen en het financieel instrumentarium.
Dit jaar is er een nieuwe gemeenschappelijke regeling opgericht, waar Baarle-Nassau deel van uitmaakt. “Veilig Thuis” is belast met de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Dit betreft overigens een bestaande samenwerking tussen de 18 West-Brabantse gemeenten, die dit jaar is omgevormd naar een gemeenschappelijke regeling. Vanaf deze begroting nemen we “Veilig Thuis” daarom ook op in de paragraaf Verbonden Partijen.
Overzicht verbonden partijen